Karalność za organizowanie nielegalnych adopcji dzieci nie jest rzeczą nową w polskim kodeksie karnym. Przepis art. 211a k.k. funkcjonujący od 2010 roku stanowi, że kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, zajmuje się organizowaniem adopcji dzieci wbrew przepisom ustawy, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Warto przy tym zauważyć, że dotychczasowa karalność uzależniona jest od działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, zaś sama liczba wszczętych postępowań jest niewielka. Karalności nie podlegało dotąd naruszanie przepisów adopcyjnych z pobudek altruistycznych np. chęci zapewnienia dziecku lepszych warunków bytowych.
Dnia 25 października 2019 roku Prezydent podpisał nowelizację kodeksu karnego, która rozszerzy odpowiedzialność za proceder adopcyjny także na adoptującego i wyrażającego zgodę na przysposobienie. Nowy przepis art. 211a k.k. penalizuje bowiem zarówno oddanie dziecka do adopcji przez osobę, której przysługuje nad nim władza rodzicielska (art. 211a § 2 k.k.), jak i przyjęcie dziecka do adopcji przez osobę, od której to dziecko nie pochodzi, niebędącej jego biologicznym rodzicem (art. 211a § 2 k.k.). Aby doszło do popełnienia czynu zabronionego zgodnie z nowymi przepisami (art. 211a § 3 k.k.) wystarczające będzie wyrażenie zgody na adopcję przez siebie dziecka w warunkach opisanych w art. 211a § 2 k.k. tj. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, zatajając ten fakt przed sądem orzekającym w postępowaniu o przysposobienie albo z pominięciem postępowania o przysposobienie.
W uzasadnieniu rządowego projektu zmiany ustawy wskazano na rosnącą liczbę anonsów kobiet oferujących urodzenie dziecka i oddanie go po porodzie. Projektodawcy wskazali, że do nielegalnej adopcji dochodzi w dwóch przypadkach – gdy sprawca oddaje lub przyjmuje dziecko do adopcji w celu osiągnięcia korzyści osobistej lub majątkowej i zataja ten fakt przed sądem orzekającym w postępowaniu o przysposobienie lub gdy sprawca wykorzystuje inne instytucje prawne w celu osiągnięcia skutku adopcji, np. fikcyjne uznanie dziecka i zrzeczenie się praw rodzicielskich przez matkę.
W ustawie wprowadza się także definicję adopcji jako nabycia władzy rodzicielskiej nad dzieckiem przez inną osobę niż ta, od której dziecko pochodzi.
Czy rzeczywiście nowe ustawodawstwo spowoduje większe poszanowanie dla przepisów dotyczących postępowania w sprawie o przysposobienie?
Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od jej publikacji w Dzienniku Ustaw.