Codziennik prawny

Nasz codziennik to źródło najnowszych informacji prawnych. Zapraszamy do lektury.

Ważne zmiany w doręczaniu pism sądowych

To jedna z największych zmian w postępowaniu cywilnym ostatnich lat. Za trzy miesiące nie będzie już doręczania pozwu w systemie awizo. Jeżeli pozwany nie odbierze pisma inicjującego postępowanie, sąd zobowiąże powoda do doręczenia pozwu za pośrednictwem komornika. Jeśli w terminie dwóch miesięcy powód nie przedstawi potwierdzenia odbioru pozwu lub aktualnego adresu pozwanego, będzie można zawiesić postępowanie. Zmiana ma na celu zapewnienie pozwanym realnej możliwości podjęcia obrony na etapie postępowania sądowego, a nie, jak to bywa w praktyce, dopiero egzekucyjnego.

Pracownicze plany kapitałowe

W lipcu tego roku w życie weszły przepisy dotyczące tworzenia i funkcjonowania Pracowniczych Planów Kapitałowych. PPK to dobrowolny i prywatny system długoterminowego oszczędzania, który według założeń ma podnieść bezpieczeństwo finansowe Polaków, choć de facto ma być systemem uzupełniającym coraz mniej wydolny system emerytalny. Tworzony będzie dzięki wpłatom zarówno po stronie pracodawcy, pracownika jak i budżetu państwa. Projekt ustawy zakłada, że nowe rozwiązania będą wprowadzane etapami. Kolejność tworzenia PPK będzie uzależniona od wielkości lub typu pracodawcy. Najwcześniej, bo w lipcu 2019 roku, do PPK mają przystąpić najwięksi pracodawcy, zatrudniający powyżej 250 pracowników. Najpóźniej, bo w połowie 2020 roku, małe firmy oraz jednostki sektora finansów publicznych. PPK to faktycznie program dobrowolny. Choć pracownik będzie przypisany do niego automatycznie, można będzie zrezygnować z oszczędzania w dowolnym momencie. Ponieważ PPK to system prywatny, a także środki w PPK są prywatne, system funkcjonować będzie na takiej samej zasadzie jak lokaty bankowe. PPK mają obsługiwać towarzystwa funduszy inwestycyjnych, które posiadają zgody i zezwolenia na wykonywanie działalności w Polsce. Jednym z dodatkowych wymogów dla TFI, które chcą wziąć udział w PPK, jest minimum trzyletni okres doświadczenia w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi. Dziś takim kryteriom odpowiada ponad 60 TFI. Na PPK płacić mają pracodawcy i uczestnicy programu. Wpłata podstawowa do PPK wyniesie 2 proc. wynagrodzenia, stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od uczestnika programu i 1,5 proc. wynagrodzenia, stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od pracodawcy. Dla pracodawcy będzie istniał obowiązek dokonywania wpłat do PPK. Za niewywiązanie się z tego obowiązku przedsiębiorca zapłaci grzywę w wysokości od 1000 zł do 1 000 000 zł. System będzie kontrolowany przez Państwową Inspekcję Pracy. Pieniądze zgromadzone przez uczestnika PPK zostaną mu wypłacone po osiągnięciu 60. roku życia. Jest to ten sam wiek dla kobiet i mężczyzn.

Kara umowna za opóźnienie nie jest kosztem podatkowym

Kolejny raz organ podatkowy, w tym wypadku Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przypomniał, że kara za nieterminowe wykonanie usługi jest niczym innym jak karą za wadliwe jej wykonanie i jako taka nie może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodu. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje na przypadki, kiedy konkretne wydatki można uznać za koszt podatkowy. Zgodnie z art. 22 ustawy koszty uzyskania przychodów stanową wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów albo zabezpieczenia źródła przychodów. Musi nadto istnieć związek przyczynowy między poniesieniem wydatku a osiągnięciem przychodu bądź zachowaniem lub zabezpieczeniem jego źródła. Co więcej, art. 23 ustawy o PIT wymienia wprost przypadki, w których koszt nie będzie mógł być odliczony. Zgodnie z zapisem w ustawie, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów m.in. kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonywanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad lub zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonywanych robót i usług. Nawet więc, gdy podatnik dostarczył niewadliwy produkt, ale dopuścił się przy tym zwłoki w dostawie i został z tego tytułu obciążony karą umowną, to kara taka nie będzie kosztem podatkowym. Ustawa o PIT nie precyzuje czy chodzi o odszkodowania i kary umowne będące następstwem niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika na skutek niedochowania przez niego należytej staranności. Należy wiec przyjąć, że kosztem podatkowym nie będzie żadna kara umowna, bez względu na powód jej powstania. Jak dodaje Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, opóźnienie w wykonaniu świadczenia, nawet niezawinione przez dłużnika, stanowi wadę wykonywanych usług. Podstawa prawna: Interpretacja indywidualna ws. zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kary umownej za niedotrzymanie terminu realizacji umowy (sygn. 0112-KDIL3-3.4011.174.2019.2.MC).

Zmiany w procedurze cywilnej

Na etapie legislacyjnym, przed II czytaniem w Sejmie, znajduje się obszerna reforma kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z ideą ustawodawcy nastąpić ma przyspieszenie postępowania oraz jego odformalizowanie i uproszczenie. Przewidywane zmiany to m.in. powrót do postępowań gospodarczych, czyli szybkiej ścieżki rozpatrywania sporów pomiędzy przedsiębiorcami, czy też wprowadzenie posiedzeń przygotowawczych. To nowa instytucja, która ma pozwolić na polubowne zakończenie sporu, a gdy to nie nastąpi – wstępnie ustalić przebieg procesu w postaci planu rozprawy i z wyprzedzeniem ustalonego harmonogramu terminów. Przyspieszenie postępowań ma też wynikać z zaostrzenia rygorów procesowych, m.in. w postaci rozbudowanej prekluzji dowodowej czy obligatoryjnej odpowiedzi na pozew. Z kolei szereg ułatwień i złagodzenie formalizmu spotka strony, które nie są reprezentowane w procesie przez zawodowego pełnomocnika.

Nowe opłaty za dostęp do dokumentacji medycznej

Od 4 maja 2019 roku udostępnienie dokumentacji medycznej pacjentowi (lub jego przedstawicielowi ustawowemu) będzie bezpłatne, ale dotyczy to tylko dokumentów udostępnianych Pacjentowi po raz pierwszy. Placówka medyczna będzie miała obowiązek darmowego udostępnienia dokumentacji medycznej za każdym razem, kiedy wniosek dotyczy dokumentów, których pacjent wcześniej nie otrzymał. Przy następnym udostępnieniu tych samych dokumentów placówka będzie mogła pobrać „stosowną opłatę”. Bezpłatny wniosek o udostępnienie dokumentacji medycznej może dotyczyć całej dokumentacji medycznej pacjenta lub tylko wybranej jej części.  Kwestia właściwego pobierania opłat przez placówki będzie nadzorowana przez Rzecznika Praw Pacjenta.

Prosta Spółka Akcyjna

Trwają prace nad stworzeniem ustawy wprowadzającej Prostą Spółkę Akcyjną (PSA). Projekt nowelizacji Kodeksu Spółek Handlowych, który powołuje ten nowy rodzaj spółki został skierowany do nadzwyczajnej komisji ds. zmian w kodyfikacjach. PSA to rozwiązanie, które w założeniu ma dać łatwiejszą niż do tej pory możliwości założenia spółki i pozyskania kapitału potrzebnego do rozwoju działalności. Ma stanowić nowoczesne narzędzie dla innowacyjnej gospodarki. To rozwiązanie zwłaszcza dla założycieli startupów, którzy będą potrzebowali finansowania zewnętrznego. Wprowadzenie ustawy o PSA ma na celu przede wszystkim wzmocnić rozwój starupów w Polsce, zwiększyć ich konkurencyjność, a także zahamować proces „eksportowania” rodzimych pomysłów za granicę.

Ograniczenia wobec Facebooka

Niemiecki Federalny Urząd ds. Karteli (FCO lub Bundeskartellamt) wydał decyzję dotyczącą ograniczenia możliwość zbierania danych przez Facebooka. Praktyka portalu polegająca na zbieraniu i dopasowywaniu danych użytkowników także z zewnętrznych serwisów i stron internetowych bez wyraźnej zgody samych zainteresowanych została uznana przez FCO jako nadużycie i wykorzystywanie dominującej pozycji na rynku sieci społecznościowych w związku z czym zdaniem FCO działania FB stanowią stosowanie nieuczciwych praktyk handlowych.

Nowelizacja procesu karnego

Rada Ministrów zaaprobowała przygotowaną przez Ministerstwo Sprawiedliwości reformę Kodeksu postępowania karnego. Gruntowna nowelizacja Kodeksu ma zlikwidować absurdalne procedury, jak np. odczytywanie wyroków przy pustej sali. W myśl nowych przepisów uzasadnienia wyroków będą sporządzane na specjalnym formularzu, sędziowie nie będą musieli wymieniać na rozprawach wszystkich protokołów i dokumentów będących dowodami, a zwolnienie lekarskie nie zablokuje już procesu. Nowelizacja przewiduje także m.in. rezygnację z niepotrzebnych przesłuchań, odczytanie zeznań zamiast przesłuchania i równowagę sądów dwóch instancji. Proponowane rozwiązania mają służy usprawnieniu, uproszczeniu i przyspieszeniu postępowań przed sądem.

Śledczy UE vs portale społecznościowe

Facebook, a także inne amerykańskie platformy będą musiały ustanowić swojego oficjalnego przedstawiciela prawnego w każdym z członkowskich państw Unii Europejskiej w którym funkcjonują. Rada UE przyjęła właśnie nową dyrektywę, która to reguluje. Uzupełnia ona rozporządzenie dotyczące transgranicznej wymiany dowodów elektronicznych. Do wyznaczenia takich przedstawicieli będą zobowiązane nie tylko portale społecznościowe, ale także m.in. platformy sprzedażowe i komunikatory internetowe. W założeniu ustanowieni przedstawicieli prawni będą odpowiadać za współpracę z krajowymi śledczymi, a ich głównym zadaniem będzie pomoc w gromadzeniu i przechowywaniu elektronicznych dowodów przechowywanych na serwerach i chmurach platform.

Reforma prawa rodzinnego

Rząd przyjął reformę prawa rodzinnego. Znowelizowany projekt zakłada m.in. orzeczenia alimentów natychmiastowych w trybie kilkudniowym, skuteczne egzekwowanie prawa dziecka do kontaktów z rodzicami, a także ochronę najmłodszych przed przemocą. Nowelizacja kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz niektórych innych ustaw ma przede wszystkim poprawić sytuację dzieci, które nie powinny ponosić konsekwencji tego, że między rodzicami doszło do konfliktu. Przyznawanie alimentów natychmiastowych dzięki zmianom ma obywać się szybko, sprawnie i tanio, a wysokość alimentów natychmiastowych ma być ustalana według jednej uniwersalnej zasady. Nowe przepisy mają także skutecznie chronić prawa rodzica w przypadku, gdy drugi rodzic utrudnia kontakt z dzieckiem. Projekt przewiduje również wprowadzenie rodzinnego postępowania informacyjnego, które w założeniu ma być bezpłatne. Nowe prawo ma pozwolić na błyskawiczną i zdecydowaną reakcję w sytuacji gdy dzieci spotyka krzywda.