1 września tego roku weszła w życie ustawa z 22 lipca 2022 roku o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej, która zaostrza dotychczasowe zasady odpowiedzialności za przestępstwa oraz wykroczenia przeciwko środowisku, a także przyznaje dodatkowe uprawnienia organom Inspekcji Ochrony Środowiska. Ustawa zmienia aż dziewięć aktów prawnych, z czego najwięcej zmian dotyczy przepisów kodeksu karnego. To przede wszystkim zaostrzenie kar pozbawienia wolności grożących sprawcom poszczególnych przestępstw. Ustawodawca wprowadził w pewnych przypadkach możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary, a nawet odstąpienie od jej wymierzenia przez sąd w przypadku, gdy sprawca dobrowolnie naprawił szkodę w całości albo w znacznej części. Kolejna istotna zmiana dotyczy orzekania nawiązki na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Dotychczas w przypadku skazania sprawcy za przestępstwo przeciwko środowisku orzeczenie nawiązki zależało od uznania sądu. W nowelizacji ustawodawca zdecydował się na pozostawienie jej uznaniowego charakteru jedynie w wypadku skazania za przestępstwo nieumyślne. W przypadku skazania za przestępstwo umyślne, nawiązka ma charakter obligatoryjny. Po zmianach nawiązka będzie mogła wynosić nawet 10 000 000 zł. Zmiany dokonane w kodeksie wykroczeń to przede wszystkim wprowadzenie wykroczenia polegającego na zanieczyszczaniu lub zaśmiecaniu obszaru kolejowego lub miejsc ogólnodostępnych, takich jak drogi, ulice, place, ogrody, trawniki lub zieleńce; wyrzucanie kamieni, odpadów, złomu lub padliny niebędących odpadami lub innych nieczystości na grunt nienależący do podmiotu dopuszczającego się czynu; zanieczyszczanie gleby lub wody w lasach albo zaśmiecanie lasu. W przypadku tych wykroczeń ustawodawca wprowadził karalność za usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo. Ponadto sądy zostały wyposażone w możliwość orzeczenia obowiązku przywrócenia do stanu poprzedniego, a także orzeczenia kary ograniczenia wolności. W czasie odbywania takiej kary ukarany jest obowiązany do wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne, która może polegać właśnie na usuwaniu przez sprawcę skutków spowodowanych przez niego zanieczyszczeń. W przypadku jej orzeczenia, sprawca nie tylko osobiście odczuje dolegliwość związaną z zastosowaniem wobec niego sankcji prawnokarnej, ale też pośrednio będzie zobowiązany do naprawienia skutków popełnionego wykroczenia. Uregulowano także odpowiedzialność zbiorową. Co do zasady odpowiedzialność karną ponoszą osoby fizyczne, które popełniły czyn zabroniony. Dotychczas pociągniecie do odpowiedzialności podmiotów zbiorowych było trudniejsze niż osób fizycznych i było możliwe na zasadach określonych w ustawie z 28 października 2002 roku o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary, jednakże musiały zostać spełnione określone w przepisach warunki. Po pierwsze, czynem zabronionym musi być zachowanie osoby fizycznej pozostającej w związku z podmiotem zbiorowym, przykładowo działającej w jej imieniu jako członek organu zarządzającego. Po drugie, należy wykazać, że czyn zabroniony przyniósł lub mógł przynieść podmiotowi zbiorowemu korzyść o charakterze majątkowym lub niemajątkowym, oraz że do jego popełnienia doszło z winy organu podmiotu zbiorowego (na przykład nie dochował on należytej staranności w wyborze pracownika). Dodatkowo odpowiedzialność podmiotu zbiorowego uzależniona była od wcześniejszego prawomocnego skazania osoby działającej w imieniu lub interesie podmiotu zbiorowego. Ten ostatni warunek sprawiał, że instytucja odpowiedzialności podmiotów zbiorowych stosowana była bardzo rzadko. Konieczne było bowiem przeprowadzenie długotrwałego, trwającego częstokroć wiele lat postępowania, którego przedmiotem było ukaranie sprawcy czynu i dopiero po uprawomocnieniu się wyroku skazującego można było rozważać pociągnięcie do odpowiedzialności podmiotu zbiorowego. Nowelizacja eliminuje tę ostatnią przeszkodę, ale tylko w przypadku przestępstw przeciwko środowisku.  Tym samym podmiot zbiorowy będzie podlegał odpowiedzialności niezależnie od wydania wyroku co do osoby go reprezentującej.

W trwającym sezonie wakacyjnym znów wiele osób korzysta z usług linii lotniczych. Z uwagi jednak na obecną sytuację, tj. liczne strajki pracowników lotnisk w wielu krajach czy postcowidowe braki kadrowe, bardzo często dochodzi do znacznego opóźnienia bądź całkowitego odwołania lotu. Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 lutego 2004 roku (nr 261/2004) odwołany lot to nie tylko taki, który w ogóle się nie rozpoczął, ale również lot przekierowany na inne lotnisko oraz taki, który co prawda wystartował, jednak z uwagi na pewne okoliczności zawrócił do miejsca wylotu. W takiej sytuacji pasażerom przysługuje kilka praw, m.in. rezygnacja z podróży z wnioskiem o zwrot pełnej kwoty biletu bądź skorzystanie z lotu zastępczego, jeśli przewoźnik taki zapewni. Przede wszystkim jednak pasażerowi, którego lot został znacznie opóźniony bądź odwołany, na mocy w/w rozporządzenia przysługuje odszkodowanie. Pasażer będzie mógł się o nie starać, jeżeli lot zaczynał, kończył lub odbywał się na terytorium UE (jeśli przewoźnikiem była linia unijna). Jest jednak kilka sytuacji określonych omawianym rozporządzeniem, w których odszkodowanie nie będzie przysługiwało. Pasażer nie może starać się o jego uzyskanie, jeśli linia lotnicza poinformowała o odwołaniu lotu na 2 tygodnie przed planowanym wylotem bądź na 14 do 7 dni przed planowanym wylotem zaproponowała alternatywny lot, którego wylot jest planowany nie więcej niż 2 godziny wcześniej w stosunku do lotu pierwotnego, a lądowanie nastąpi z opóźnieniem nie większym niż 4 godziny od pierwotnie planowanego, a także jeżeli w okresie krótszym niż 7 dni przed planowanym wylotem linia lotnicza poinformowała o odwołaniu lotu i zaproponowała lot alternatywny, który odbędzie się nie więcej niż godzinę przed planowanym wcześniej czasem wylotu i dotrze do celu z maksymalnie dwugodzinnym opóźnieniem (w stosunku do planowanego pierwotnie). Podmiot, od którego należy dochodzić odszkodowanie różni się jednak w zależności od tego czy bilet został zakupiony bezpośrednio na stronie przewoźnika czy też jest w ramach tzw. imprezy turystycznej, a więc wyjazdu zorganizowanego, np. przez biuro podróży. Jeżeli lot odbywał się w ramach wycieczki zorganizowanej, w pierwszej kolejności należy udać się do organizatora. Organizator turystyki ponosi bowiem odpowiedzialność za wykonanie usług turystycznych objętych umową o udział w imprezie turystycznej, bez względu na to, czy usługi te mają być wykonane przez organizatora turystyki, czy przez innych dostawców usług turystycznych. Jeżeli lot został wykupiony bezpośrednio u przewoźnika, należy zgłosić się do niego z żądaniem, które musi zawierać dane pasażera, opis lotu, którego ma dotyczyć odszkodowanie, kwotę odszkodowania wraz z uzasadnieniem oraz załączniki w postaci dokumentów potwierdzających rezerwację i odwołanie lotu. Dlatego też bardzo ważne jest zachowanie wszelkich dokumentów, które będą niezbędne przy dochodzeniu odszkodowania, takich jak np. bilet, karta pokładowa, potwierdzenie rezerwacji wycieczki. Jeżeli przewoźnik odmówi zapłaty odszkodowania, kolejnym krokiem pozostaje droga sądowa, która wiąże się z dodatkowymi kosztami. Należy jednak pamiętać, że żądanie odszkodowania jest ograniczone terminem. Zgodnie z polskimi przepisami, pasażer może dochodzić odszkodowania tylko w ciągu jednego roku od dnia, w którym nastąpiło odwołanie lotu. Dlatego też zachęcamy do zgłoszenia się po odszkodowanie bezpośrednio po odwołanym locie.

Coraz mniej czasu pozostało na złożenie przez właścicieli domów oraz zarządy budynków (również tych niemieszkalnych), w których są zainstalowane źródła ciepła lub spalania paliw o mocy do 1 MW, obowiązkowej deklaracji dotyczącej informacji czym ogrzewane są ich nieruchomości. Obowiązek ten musi zostać bowiem spełniony do 30 czerwca b.r. Dotyczy on źródeł ciepła, które zostały uruchomione przed 1 lipca 2021 roku. Jeżeli natomiast budynek ma nowe źródło, tj. zainstalowane dopiero po tej dacie, to obowiązek zgłoszenia należy wykonać w terminie 14 dni od dnia pierwszego uruchomienia. Niezłożenie wskazanej deklaracji w terminie skutkować będzie nałożeniem na właściciela domu bądź zarząd budynku kary pieniężnej do 500 zł, natomiast jeżeli sprawa trafi na drogę postępowania sądowego, kwota ta może wynosić nawet 5000 zł. Deklaracja może być złożona na dwa sposoby: w formie elektronicznej, czyli przez Internet za pośrednictwem strony Głównego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego oraz tradycyjnie w formie papierowej poprzez wypełnienie odpowiedniego dokumentu, a następnie wysłanie go listem bądź osobiste złożenie we właściwym zgodnie z lokalizacją budynku Urzędzie Gminy lub Miasta. Informacje uzyskane z deklaracji wgrywane są do utworzonej nowelizacją tzw. ustawy termomodernizacyjnej Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków (CEEB). Ewidencja ta ma pomóc w identyfikowaniu źródeł niskiej emisji z budynków w Polsce. Gromadzone w niej dane stanowią podstawę przede wszystkim do realizacji programów wymiany starych kotłów grzewczych, ale także przyznawania funduszy na działania wpływające na poprawę jakości powietrza.

Ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych z 20 marca 2009 roku wskazuje, że imprezą masową jest wydarzenie, w którym na otwartej przestrzeni, stadionie lub innym obiekcie niebędącym budynkiem, udział bierze co najmniej 1000 osób, natomiast w budynkach przynajmniej 300. Impreza masowa może być wydarzeniem o różnym charakterze, m.in. rozrywkowym, sportowym czy artystycznym. Dla dokładnego ustalenia czy planowane wydarzenie będzie mieściło się w ustawowej definicji imprezy masowej należy sięgnąć do przepisów w/w ustawy, przede wszystkim do art. 3, który zawiera dokładny katalog wydarzeń nią będących. Do zorganizowania legalnej imprezy masowej wymagane jest spełnienie kilku kwestii formalnych. Przede wszystkim obowiązkiem organizatora takiego wydarzenia jest złożenie we właściwym miejscowo urzędzie miasta lub gminy wniosku o zezwolenie na zorganizowanie imprezy masowej. Wniosek taki należy złożyć nie później niż na 30 dni przed terminem imprezy. Ponadto, niezbędnym jest także uzyskanie odpowiedniej opinii. Opinia taka ma na celu wskazać niezbędną wielkość sił i środków potrzebnych do zabezpieczenia imprezy masowej, zastrzeżenia do stanu technicznego terenu, na którym będzie się ona odbywać oraz przewidywane zagrożenia. Opinię taką wydają odpowiednie ze względu na miejsce odbywania się imprezy służby (m.in. komendant Policji i Państwowej Straży Pożarnej). O sporządzenie takiej opinii należy wystąpić odpowiednio wcześniej, bowiem powinna ona zostać dostarczona nie później niż 14 dni przed planowanym terminem imprezy. Uwzględniając czas jej uzyskania, warto zwrócić się o nią jak najwcześniej. Warto pamiętać, że jeżeli wstęp na imprezę masową będzie odpłatny, obowiązkiem organizatora zgodnie z ustawą jest w takim przypadku zawarcie odpowiedniej umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone uczestnikom. Ponadto należy zabezpieczyć pomoc medyczną, przeciwpożarową i organizacyjną oraz ochronę imprezy. Ze względu na możliwą odpowiedzialność za uczestników imprezy, zalecamy stworzyć regulamin imprezy, do którego przestrzegania zobowiązani będą po jego udostępnieniu wszyscy uczestnicy. W celu stworzenia kompleksowego regulaminu imprezy masowej oraz klauzuli informacyjnych zgodnych z RODO warto skorzystać z pomocy profesjonalnego prawnika. Spełnienie wszystkich wymogów formalnych jest konieczne celem uniknięcia kar przewidzianych w ustawie. Należy bowiem pamiętać, że w trakcie trwania wydarzenia uprawnione organy mogą dokonać kontroli zgodności przebiegu imprezy masowej z warunkami określonymi w zezwoleniu na jej organizacje. Niespełnienie tych warunków, poza nałożeniem kary na organizatora, może skutkować także jej natychmiastowym przerwaniem.

Osoba, która doznała szkody w wyniku upadku na śliskiej podłodze, ma prawo dochodzić odszkodowania. Temat ten w Polsce od wielu lat jest jednak bagatelizowany, a spory sądowe są trudne w dużej mierze z powodu trudności w wykazania winy polegającej na niespełnianiu przez nawierzchnię norm bezpieczeństwa. Niejasne przepisy, pozostawiające dowolną interpretację, nie pomagały poprawie tego stanu rzeczy. W najbliższym czasie, może to jednak ulec zmianie. Od wielu lat w polskich przepisach jedynym dokumentem odkreślającym warunki techniczne jakim powinna odpowiadać nawierzchnia było Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. W dziale VII. Bezpieczeństwo użytkowania, wskazano ogólnikowo, że  nawierzchnia dojść do budynków, schodów i pochylni zewnętrznych i wewnętrznych, ciągów komunikacyjnych w budynku oraz podłóg w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi, a także posadzki w garażu, powinna być wykonana z materiałów niepowodujących niebezpieczeństwa poślizgu. Takie bardzo ogólne określenie powodowało, że nie dało się w sposób konkretny ocenić, czy strona odpowiedzialna za odpowiednie zabezpieczenie antypoślizgowe posadzek spełniła swój obowiązek. Z pomocą przyszedł Instytut Techniki Budowlanej, wraz ze swoim opracowaniem pt. „Odporność na poślizg posadzek w budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej” autorstwa Ewy Sudoł. W przewodniku, doprecyzowano dokładnie w jaki sposób określić i sparametryzować posadzkę „niepowodującą bezpieczeństwa poślizgu”. Dla posadzek użytkowanych w obuwiu w obrębie przestrzeni publicznej przyjęto za wyznacznik badanie współczynnika tarcia (PTV) metodą wahadła brytyjskiego, według normy PN-EN 13036-4. Określono też minimalną wartość tego współczynnika dla poszczególnych pomieszczeń. Dla większości obszarów za posadzkę spełniającą warunek nieśliskiej, przyjęto taką, której wartość PTV wynosi co najmniej 36. Badania wykonuje się dokładnie w miejscu w którym doszło do zdarzenia, dzięki czemu można z dużą dokładnością odtworzyć sytuację podlegającą sporowi. Pionierskie badania w zakresie poślizgowości nawierzchni wykonuje w Polsce zaledwie kilka podmiotów, w tym firma Smartfloor z Poznania. Jak wiadomo, w przypadku domagania się odszkodowania za upadek na śliskiej podłodze, ciężar dowodowy spoczywa na poszkodowanym. Niezwykle istotną rolę ma zgromadzenie jak najobszerniejszego materiału dowodowego w postaci zdjęć, zeznań bezpośrednich świadków zdarzenia, nagrań z kamer, dokumentacji medycznej. Przytoczone doprecyzowanie wymagań otwiera nowe możliwości w zakresie kompletowania materiału dowodowego w sprawach odszkodowawczych, a to dzięki ocenie prawidłowego stanu technicznego posadzki.

Oprócz omówionego już w Codzienniku wprowadzenia instytucji sygnalisty w zakładzie pracy, pracowników i pracodawców czeka w najbliższym roku szereg zmian, które krótko wskazujemy poniżej. Większe będą wymogi informacyjne na poziomie rekrutacji do pracy – oprócz stawki wynagrodzenia pracodawca będzie zobligowany podać dodatkowe elementy, takie jak m.in. informacja o zapewnianych szkoleniach czy długości płatnego urlopu. Umowa na okres próbny będzie musiała być współmiernie długa do przewidywanego czasu trwania umowy o pracę na czas określony i do rodzaju pracy. Nadto wprowadzona będzie możliwość ponownego zawarcia umowy o pracę na okres próbny z tym samym pracownikiem, jeśli będzie zatrudniony do wykonywania innego rodzaju pracy, a także możliwość przedłużenia umowy na okres próbny o czas nieobecności pracownika w pracy, o ile jego nieobecność w pracy w czasie trwania umowy była usprawiedliwiona. Pracownik nabędzie prawo do wystąpienia do pracodawcy z wnioskiem o korzystniejszą dla siebie formę zatrudnienia, która będzie gwarantowała bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy. Prawo to byłoby skierowane do pracownika zatrudnionego co najmniej 6 miesięcy (także na podstawie umowy na okres próbny) i mogłoby być wykorzystywane raz w roku kalendarzowym. Pracodawca musiałby wystosować oficjalną pisemną odpowiedź na ten wniosek wraz z uzasadnieniem. Jako nowość pojawi się 5-dniowy urlop opiekuńczy na członka rodziny innego niż dziecko, na podstawie zaświadczenia lekarskiego, że członek rodziny wymaga opieki osoby dorosłej w czasie choroby. Pojawią się nowe zasady udzielania urlopów rodzicielskich, tak by włączyć drugiego rodzica w wychowanie dziecka. Wprowadza się część urlopu, z której może skorzystać tylko druga osoba uprawniona, przy czym 9 tygodni stanowi nieprzenoszalną część. Do obowiązującego wymiaru urlopu rodzicielskiego (32 lub 34 tygodnie) dodaje się nieprzenoszalne 9 tygodni. Łączny wymiar tego urlopu dla obojga rodziców po zmianach wyniesie więc 41 tygodni (urodzenie jednego dziecka przy jednym porodzie) albo 43 tygodnie (poród mnogi). Nowa wysokość zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego. Byłoby to 70% podstawy wymiaru zasiłku. Wyjątek stanowi sytuacja złożenia przez pracownicę wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego najpóźniej 21 dni po porodzie, wówczas miesięczny zasiłek macierzyński za czas urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego wyniesie 81,5% podstawy wymiaru zasiłku. Zawsze jednak ojcu dziecka, który zdecyduje się na wykorzystanie nieprzenoszalnej 9-tygodniowej części urlopu, będzie przysługiwał zasiłek w wysokości 70% podstawy wymiaru. Pracownika zyska prawo do nieodpłatnego szkolenia, które jest konieczne do wykonywania danego rodzaju pracy lub pracy na określonym stanowisku. Dotyczy to sytuacji, gdy na mocy prawa, układu zbiorowego pracy, innego porozumienia zbiorowego lub regulaminu pracodawca byłby zobowiązany do zapewnienia takiego szkolenia. Rozszerzy się możliwość kwestionowania rozwiązania umowy na czas nieokreślony – pracownik w sądzie będzie mógł kwestionować nie tylko kwestie formalne związane z rozwiązaniem umowy i żądać zapłaty odszkodowania, ale także podważać zasadność decyzji pracodawcy i oczekiwać przywrócenia do pracy na podstawie orzeczenia sądu.

1 stycznia br. weszła w życie kolejna nowelizacja Prawa o ruchu drogowym oraz Kodeksu wykroczeń. Zmiany wprowadzone tą nowelizacją dotyczą przede wszystkim zaostrzenia kar za popełnione wykroczenia drogowe. Od początku 2022 roku górna granica wysokości mandatów wzrosła do 5 tys. zł, a w przypadku grzywny jej maksymalna kwota wzrosła aż do 30 tys. zł. Jednocześnie wprowadzono regulacje, zgodnie z którą opłacenie mandatu podczas kontroli drogowej powoduje zmniejszenie wysokości kary pieniężnej o 10 procent. Zwiększone zostały także kary za prowadzenie pojazdów pod wpływem alkoholu. Na kierowców samochodów w stanie po spożyciu alkoholu od 1 stycznia br. może zostać nałożony mandat nawet w wysokości 2,5 tys. zł. lub kara aresztu. Z kolei na osoby prowadzące pod wpływem alkoholu rower lub hulajnogę elektryczną może zostać nałożony mandat w wysokości 2,5 tys. zł. Nowy taryfikator mandatów i wyższe kary dotyczą także m.in. nieustąpienia pieszemu pierwszeństwa, wyprzedzania na przejściu dla pieszych, ignorowania zakazu wyprzedzania czy przekroczenia dopuszczalnej prędkości o ponad 30 km/h. Co ciekawe, omawiana nowelizacja przewiduje także pomoc i wsparcie dla ofiar popełnianych przestępstw drogowych, bowiem wprowadzono nią także zmiany w zakresie Kodeksu postępowania cywilnego, poprzez dodanie do przepisu art. 117 k.p.c. paragrafu 51. Przepis ten przewiduje, że prokurator ma obowiązek złożyć wniosek o ustanowienie pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym dla poszkodowanego w wypadku drogowym lub jego najbliższych. Uregulowanie to wywołało wiele kontrowersji, szczególnie w środowisku prawniczym.

Zbliża się termin wprowadzenia w życie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23 października 2019 roku w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, w związku z czym przygotowano projekt ustawy o tzw. sygnalistach, którzy będą zgłaszać nieprawidłowości w zakładzie pracy. Nową funkcję sygnalisty będzie musiał ustanowić pracodawca zatrudniający co najmniej 50 pracowników. Sygnalista w firmie będzie podlegać szczególnej ochronie i będzie odpowiedzialny za wewnętrzne kanały zgłaszania naruszeń oraz odpowiednie polityki wewnętrzne w tym zakresie. Ponieważ to instytucja w polskim porządku prawnym całkowicie nowa, rodzi wiele pytań prawnych natury praktycznej, m.in. o ewentualne konsekwencje w momencie, kiedy takich procedur w danym zakładzie pracy nie będzie. Należy przyłożyć szczególną uwagę do tego, aby przedsiębiorstwa miały czas się do nich przygotować. Kolejne pytania są związane z określeniami, jakie występują w projektowanej ustawie. Czy będą one na tyle jasne i klarowne, aby nie budziły wątpliwości. Z kolei poważnym zastrzeżeniem jest to, aby zgłoszenia nie były nadmierne, czy zbyt powierzchowne. Rodzi to problem, gdyż pracodawca będzie musiał rozpatrywać każdy przypadek, z których wiele okaże się bezpodstawnych lub niepotrzebnych. W związku z tym należałoby pochylić się nad poszczególnymi zapisami, aby te wątpliwości wyeliminować w praktyce. Ustawa określa szerszy zakres przedmiotowy naruszenia prawa niż zakres przedmiotowy wdrażanej dyrektywy unijnej. Przepisy o sygnalistach będą miały zastosowanie nie tylko do dziedzin przewidzianych przez dyrektywę, ale również wszystkich naruszeń prawa w odpowiadających wymienionym w dyrektywie dziedzinach prawa krajowego. Projekt ustawy wskazuje, że pracodawca może dodatkowo ustanowić zgłaszanie w zakładzie pracy innych naruszeń niż wskazane powyżej, w tym dotyczących obowiązujących u tego pracodawcy regulacji wewnętrznych lub standardów etycznych. Pracodawca będzie zobowiązany ustanowić regulamin zgłoszeń wewnętrznych po konsultacjach z zakładową organizacją związkową bądź z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy (jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa). W takim regulaminie pracodawca obowiązkowo powinien wskazać w szczególności: podmiot wewnętrzny upoważniony do przyjmowania zgłoszeń. sposób przekazywania zgłoszeń oraz informację o tym czy procedura przewiduje przyjmowanie zgłoszeń anonimowych, podmiot uprawniony do podejmowania działań następczych, w tym weryfikację zgłoszenia i komunikację ze zgłaszającym, obowiązek potwierdzenia zgłoszenia w terminie 7 dni i obowiązek podjęcia działań następczych, maksymalny termin na przekazanie informacji zwrotnej (ustawa wskazuje te terminy), informację na temat trybu dokonywania zgłoszeń zewnętrznych. Projekt ustawy zawiera również fakultatywne elementy takiego regulaminu. Oprócz ustanowienia regulaminu zgłoszeń, pracodawca jest zobowiązany prowadzić również rejestr zgłoszeń wewnętrznych. Poza zgłoszeniami w ramach organizacji, pracownik będzie mógł dokonać zgłoszeń zewnętrznych (poza organizację, np. bezpośrednio do Rzecznika Praw Obywatelskich), bez uprzedniego obowiązku dokonania zgłoszenia wewnętrznego. Ustawodawca przewidział stosowne sankcje w przypadku utrudniania dokonania zgłoszenia; podejmowania działań odwetowych wobec osoby, która dokonała zgłoszenia lub ujawnienia publicznego; naruszenia obowiązku zachowania poufności tożsamości osoby, która dokonała zgłoszenia podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat. Pracodawcy, którzy zatrudniają co najmniej 50 pracowników, jak również podmioty z niektórych branż bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników (np. o te, które są narażone na pranie pieniędzy czy finansowanie terroryzmu np. banki), powinny już teraz wdrożyć prace nad wprowadzaniem wewnętrznych procedur.

Uważnie przyglądamy się zmianom w prawie i zapowiedziom w tym zakresie. Obecnie projektowane przez rząd zmiany w procesie rozwodowym dotyczą wprowadzenia rodzinnego postępowania informacyjnego poprzedzającego sprawę rozwodową oraz zmiany w zakresie opłaty przy rozwodzie bez orzekania o winie. Nadto warto przyjrzeć się wybranym projektowanym zmianom w zakresie spraw związanych z rozwodem, takich jak alimenty oraz kontakty. W założeniu projektodawców spotkanie informacyjne ma dać małżonkom czas na wyjaśnienie problemów i uzgodnienia, przede wszystkim w zakresie spraw dzieci. Jeśli strony mają małoletnie dzieci, przed złożeniem pozwu o rozwód lub separację konieczne będzie złożenie wniosku o przeprowadzenie rodzinnego postępowania informacyjnego (także gdy w pozwie wskazano żądanie orzekania bez winy). Na spotkaniu informacyjnym małżonkowie będą pouczani m. in. o indywidualnych i społecznych skutkach rozwodu oraz działaniach, które strony powinny podjąć dla utrzymania małżeństwa lub zawarcia ugody. Sąd wyznaczając termin spotkania informacyjnego będzie jednocześnie kierował sprawę do mediacji. Ta ma być dobrowolna i trwać miesiąc od dnia zakończenia spotkania informacyjnego (a na wniosek stron będzie mogła zostać przedłużona o 6 miesięcy). Po tym terminie bądź zawarciu ugody postępowanie to zostanie umorzone i dopiero po jego uprawomocnieniu się (dopuszczalne będzie zażalenie) małżonek będzie mógł złożyć pozew o rozwód, do którego należy załączyć odpis postanowienia o umorzeniu tego postępowania. Brak takiego załącznika w przypadku, gdy strony mają małoletnie dzieci stanowić będzie brak formalny skutkujący zwrotem pozwu. W związku z powyższym nie będzie możliwości złożenia wniosku o zabezpieczenie (np. alimentów, kontaktów z dziećmi) na czas postępowania informacyjnego, co będzie mogło prowadzić do konieczności zainicjowania odrębnego postępowania. Rodzinnym postępowaniem informacyjnym nie zostaną objęte sprawy, w których w małżeństwie była stosowana przemoc (prawomocne skazanie za umyślne przestępstwo popełnione na szkodę małżonka lub wspólnego małoletniego dziecka bądź przedstawienie takiego zarzutu, w sytuacji, gdy wniosek złożyła taka osoba złożyła wniosek o przeprowadzenie postępowania informacyjnego, a drugi z małżonków takiego wniosku nie złożył lub nie poparł go). Dotąd w przypadku, gdy strony zgodnie wnosiły o rozwód bez orzekania o winie, w przypadku wydania takiego orzeczenia sąd zwracał połowę wniesionej opłaty sądowej (która wynosi 600 zł). Zgodnie z projektem taki zwrot będzie możliwy jedynie w przypadku orzeczenia separacji. Stąd rozwód bez orzekania o winie ma być droższy o 300 zł niż obecnie. Zmiany mają dotyczyć także uregulowań zawartych w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym w zakresie orzekania o kontaktach. Przykładowo, art. 113.4 ma otrzymać brzmienie: „sąd opiekuńczy, orzekając w sprawie kontaktów z dzieckiem, może zobowiązać rodziców do określonego postępowania, w szczególności skierować ich do placówek lub specjalistów zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń, a także poddać sposób utrzymywania kontaktów kontroli kuratora sądowego”. Co więcej, w myśl projektu, sąd będzie zawiadamiał prokuratora o każdej sprawie o ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej lub o zmianę rozstrzygnięcia w tym przedmiocie wszczętej przez sąd z urzędu. W projekcie zawarto także instytucję „natychmiastowych świadczeń alimentacyjnych” (liczonych jako odpowiedni procent minimalnego wynagrodzenia), która ma być regulowana zarówno przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego jak i proceduralnie w kodeksie postępowania cywilnego. Z praktyki kancelarii wynika, że rozwód może trwać szybko – gdy nastąpił zupełny rozkład pożycia, małżonkowie nie mają dzieci ani wspólnych zobowiązań finansowych i są zgodni co do orzekania rozwodu bez winy – wówczas rozstrzygniecie może nastąpić nawet podczas jednej rozprawy. Z drugiej strony zdarzają się postępowania długie, wymagające wielu czynności dowodowych takich jak przesłuchanie świadków, wydanie opinii biegłych, przedstawienie dowodów z dokumentów. Analizując przedstawione zapowiedzi zmian, można przypuszczać, że średni czas postępowania rozwodowego zostanie wydłużony. Należy zaznaczyć, że jest to dopiero etap prac ustawodawczych, zaś projektowane zmiany mają wejść w życie po sześciu miesiącach od ich uchwalenia, o czym będziemy Państwa informować w naszym Codzienniku.

20 maja 2021 roku uchwalono ustawę o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego oraz Deweloperskim Funduszu Gwarancyjnym, zwaną potocznie „nową ustawą deweloperską”, która niedługo wejdzie w życie i zmieni poprzednie regulacje. Dotychczasowa postać ustawy zawierała wiele nieprecyzyjnych zapisów, co ustawodawcy starali się obecnie dostosować do realiów pojawiających się w praktyce. Nowa wersja ustawy przewiduje zatem szereg zmian. M.in. ustawa ma obejmować wszystkie umowy o charakterze zobowiązującym zawierane przez dewelopera w związku ze sprzedażą lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych, również umowy zawierane po wybudowaniu budynku. Zakres stosowania ustawy obejmie obowiązek stosowania przepisów dotyczących umowy rezerwacyjnej (o ile zostanie zawarta), obowiązków przedkontraktowych dewelopera oraz obowiązków związanych z odbiorem przedmiotu sprzedaży. Całkowicie nową regulacją jest objęcie zapisami ustawy deweloperskiej również umów o nabycie lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego od przedsiębiorcy niebędącego deweloperem (tzw. flipper). Przepisy znajdą zastosowanie również w przypadku zobowiązania do sprzedaży lokali użytkowych lub obiektów funkcjonalnych jak np. garaże (dotąd sprzedawanych niejako łącznie z domem czy mieszkaniem), gdy taka umowa zobowiązująca będzie zawierana wraz z umową dotyczącą sprzedaży lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, a lokal użytkowy będzie stanowił część tego samego przedsięwzięcia deweloperskiego. Ustawa nie obejmie nabycia lokali użytkowych, które są nabywane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, np. lokali usługowych zlokalizowanych w danej inwestycji deweloperskiej. Ustawa wprowadza definicję legalną umowy deweloperskiej oraz określa podstawowe wymogi, jakie powinna zawierać taka umowa. Została uregulowana forma zawarcia umowy rezerwacyjnej, jej minimalna treść, maksymalna wysokość opłaty rezerwacyjnej oraz zasady jej zwrotu w przypadku rozwiązania umowy. Nowe przepisy uzupełniają znane regulacje o nowe uprawnienia przyznane nabywcom – deweloper w dalszym ciągu ma obowiązek ustosunkować się w terminie 14 dni do wad opisanych w protokole odbioru, ale przy braku odpowiedzi dewelopera w tym terminie uznaje się, że deweloper przyznał istnienie wady w sposób milczący. Ustawa deweloperska daje też nabywcom prawo do odmowy odbioru w przypadku stwierdzenia wad istotnych, a także nakłada na deweloperów dodatkowe obowiązki związane z przygotowaniem prospektu informacyjnego, m. in. będą zobowiązani do sporządzenia prospektu już na etapie zawierania umów rezerwacyjnych, a nie przed zawarciem umowy deweloperskiej. Ponadto prospekt będzie zawsze doręczany nabywcy, a nie tylko na jego żądanie. Co do zasady ustawa ma obowiązywać od 1 lipca 2022 roku, ustawodawca przewidział jednak szereg wyjątków od tej zasady, które dotyczą zarówno wcześniejszego wejścia w życie niektórych przepisów, jak i odsunięcia w czasie wejścia w życie przepisów w odniesieniu do przedsięwzięć deweloperskich, których realizacja rozpoczęła się w okresie od uchwalenia ustawy do dnia 1 lipca 2022 roku.