Jeżeli spotka Państwa egzekucja komornicza warto sprawdzić, co może zabrać komornik w toku egzekucji. Poniżej podajemy listę wierzytelności i rzeczy, co do których egzekucja komornicza jest wyłączona lub ograniczona. Rzeczy zwolnione spod egzekucji komorniczej to przedmioty urządzenia domowego niezbędne dla dłużnika i jego domowników, takie jak lodówka, pralka, odkurzacz, piekarnik czy kuchenka, łóżka, stół i krzesła w liczbie niezbędnej dla dłużnika i jego domowników oraz po jednym źródle oświetlenia na pomieszczenie, chyba że są to przedmioty, których wartość znacznie przekracza przeciętną wartość nowych przedmiotów danego rodzaju; pościel, bielizna i ubranie codzienne, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu; zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca; narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych; u dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę — pieniądze w kwocie, która odpowiada niepodlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty, a u dłużnika nieotrzymującego stałej płacy — pieniądze niezbędne dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie; przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową; produkty lecznicze w rozumieniu przepisów ustawy Prawo farmaceutyczne niezbędne do funkcjonowania podmiotu leczniczego w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej przez okres trzech miesięcy oraz niezbędne do jego funkcjonowania wyroby medyczne w rozumieniu przepisów ustawy o wyrobach medycznych; przedmioty niezbędne ze względu na niepełnosprawność dłużnika lub członków jego rodziny. Oprócz przedmiotów, o których wspomnieliśmy wyżej, komornik nie może również dokonywać egzekucji pewnych świadczeń, a mianowicie sumy i świadczenia w naturze wyasygnowane na pokrycie wydatków lub wyjazdów w sprawach służbowych; 50% kwot diet przysługujących z tytułu podróży służbowych – jeżeli egzekucja ma na celu zaspokojenie roszczeń z tytułu alimentów, w tym należności budżetu państwa z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów; sumy przyznane przez Skarb Państwa na specjalne cele (w szczególności stypendia, wsparcia), chyba że wierzytelność egzekwowana powstała w związku z urzeczywistnieniem tych celów albo z tytułu obowiązku alimentacyjnego; świadczenia z ubezpieczeń osobowych oraz odszkodowania z ubezpieczeń majątkowych; nie dotyczy to egzekucji mającej na celu zaspokojenie roszczeń z tytułu alimentów; świadczenia z pomocy społecznej w rozumieniu przepisów ustawy o pomocy, np. zasiłek stały, zasiłek okresowy, zasiłek celowy, wypłata za sprawowanie opieki, pomoc na usamodzielnienie czy kontynuowanie nauki; świadczenia wychowawcze, wśród których znajduje się zasiłek macierzyński, zasiłek ojcowski, renty rodzinne dla sierot, zasiłek socjalny z MOPS, alimenty, zasiłek na rzecz rodzin ubogich, a także świadczenie 500 plus; wierzytelności przypadające dłużnikowi z budżetu państwa lub od Narodowego Funduszu Zdrowia z tytułu udzielania świadczeń opieki zdrowotnej; świadczenie integracyjne w rozumieniu ustawy o zatrudnieniu socjalnym. Komornik prowadząc egzekucję z wynagrodzenia za pracę nie może pozostawić pracownika bez środków do życia i musi zostawić mu kwotę wolną od potrąceń. W 2021 roku wynosi ona 2 800 zł brutto. Niniejszy artykuł dotyczy jedynie przedmiotów oraz świadczeń wolnych od zajęć egzekucyjnych przewidzianych przepisami kodeksu postępowania cywilnego. Powyższa lista nie uwzględnia innych wyłączeń spod egzekucji przewidzianych przepisami odrębnymi, chociażby przepisów dotyczących egzekucji prowadzonej wobec rolników.

Zakaz prowadzenie pojazdów to środek karny stosowany obok kary zasadniczej, a niekiedy zamiast niej, przewidziany w kodeksie karnym oraz kodeksie wykroczeń. Jest jednym z najczęściej orzekanych środków i z doświadczenia naszych Klientów wiemy, że bywa dla nich bardzo surową dolegliwością, stąd warto poświęcić mu kilka słów, zwłaszcza że w ostatnim czasie reguły jego stosowania ulegały zmianom. Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności, jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji (art. 42 § 1 kodeksu karnego). Regułą jest zatem fakultatywność jego orzekania. Co do zasady jest orzekany w granicach od roku do 15 lat. Kodeks karny wymienia także sytuacje, gdy sąd będzie miał obowiązek orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. Nastąpi to w razie skazania za przestępstwo polegające na niezatrzymaniu pojazdu pomimo polecenia osoby uprawnionej do kontroli ruchu drogowego stosującej sygnały dźwiękowe i świetlne (art. 178b kodeksu karnego), prowadzenie pojazdu mechanicznego wbrew decyzji organu o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami (art. 180a kodeksu karnego), niestosowania się do orzeczonego przez sąd zakazu prowadzenia pojazdów (art. 244 kodeksu karnego). Co więcej, jeszcze surowsze obostrzenia dotyczą sprawców, którzy w trakcie popełnienia przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji byli w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegli z miejsca wypadku (art. 177 kodeksu karnego), katastrofy w ruchu lądowym (art. 173 kodeksu karnego) lub zdarzenia noszącego znamiona bezpośredniego niebezpieczeństwa takiej katastrofy (art. 174 kodeksu karnego) – wówczas orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów następuje obligatoryjnie i to na czas nie krótszy niż 3 lata. Sąd orzeka zakaz prowadzenia pojazdów dożywotnio w przypadku popełnienia przestępstwa z art. 178a § 4 kodeksu karnego (prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości po wcześniejszym prawomocnym skazaniu za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub za popełnienie przestępstwa z art. 173, 174, 177 kodeksu karnego w takim stanie lub prowadzenie pojazdu mechanicznego w takim stanie w trakcie trwania zakazu prowadzenia pojazdów orzeczonego za popełnione przestępstwo). Sąd dożywotnio orzeka zakaz prowadzenia pojazdów także w sytuacji, gdy sprawca w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego popełnił przestępstwo sprowadzenia katastrofy bądź wypadku drogowego, których skutkiem jest śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu innej osoby albo uciekł z miejsca takiego zdarzenia. Przepis stanowi, że sąd wyjątkowo, w szczególnym okolicznościach może nie orzekać takiego zakazu dożywotnio. Jednakże, gdy ponownie nastąpi jedna z wymienionych wyżej sytuacji uprawniająca do orzeczenia zakazu dożywotnio, orzeczenie zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych jest obligatoryjne i dożywotnie.  Należy jeszcze nadmienić, że orzeczony zakaz nie biegnie w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności orzeczonej chociażby za inne przestępstwo. W tym miejscu warto zasygnalizować, że zakaz prowadzenia pojazdów na podstawie kodeksu wykroczeń orzeka się w miesiącach lub latach na okres od 6 miesięcy do 3 lat, a na poczet tego zakazu zalicza się okres od zatrzymania dokumentu uprawniającego do kierowania. W przypadku zagrożenia opisanym środkiem karnym, warto skontaktować się z profesjonalnym obrońcą, gdyż istnieją możliwości jego łagodzenia. Warto wskazać chociażby na brak obligatoryjnego charakteru orzekania zakazu prowadzenia pojazdów w przypadku warunkowego umorzenia postępowania karnego (po spełnieniu określonych przesłanek do jego zastosowania) oraz skrócenie czasu wykonywania środka karnego czy wykonywanie środka karnego poprzez zainstalowanie w pojeździe blokady alkoholowej. Na marginesie należy zauważyć rosnącą tendencję do zaostrzania przepisów związanych z bezpieczeństwem komunikacyjnym, czego wyrazem są ostatnie zapowiedzi Ministerstwa Sprawiedliwości dotyczące m.in. przepadku pojazdu wobec sprawców przestępstw drogowych.

We wrześniu b.r. w życie wchodzą znowelizowane przepisy Kodeksu Postępowania Administracyjnego dotyczące limitów czasowych dla stwierdzania nieważności decyzji administracyjnych lub stwierdzania ich wydania z naruszeniem prawa. Nowelizacja budzi wiele kontrowersji, warto więc nakreślić jej rzeczywiste konsekwencje. Jedną z nich jest brak podstaw do uzyskania odszkodowania za mienie przejęte na podstawie decyzji administracyjnej sprzed 30 lat . Ustawodawca w art. 156 § 2 k.p.a. wykluczył orzekanie o nieważności decyzji administracyjnej jeśli wywołała ona nieodwracalne skutki prawne lub jeśli upłynęło 10 lat od doręczenia albo ogłoszenia wadliwej decyzji administracyjnej. W takich przypadkach w ramach postępowania o stwierdzenie nieważności możliwe jest wyłącznie stwierdzenie wydania wadliwej decyzji administracyjnej z naruszeniem prawa. Stwierdzenie wydania wadliwej decyzji z naruszeniem prawa nie prowadzi do wyeliminowania wadliwej decyzji z obrotu prawnego ze skutkiem wstecznym i pozwala zachować wszystkie skutki prawne wywołane przez wadliwą decyzję administracyjną. Jednocześnie stwierdzenie wydania decyzji administracyjnej z naruszeniem prawa (tj. formalne potwierdzenie niezgodności z prawem wadliwej decyzji administracyjnej z pozostawieniem jej w obrocie prawnym i zachowaniem wszystkich wywołanych przez nią skutków prawnych) pozwala dochodzić odszkodowania w postępowaniu przed sądem cywilnym. Uzyskanie odszkodowania od państwa w sądzie cywilnym za mienie przejęte po II wojnie światowej na mocy decyzji administracyjnej możliwe jest na podstawie art. 4171 § 2 k.c. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Nowelizacja wprowadza wymóg kwalifikowanej postaci źródła szkody, którym musi być wyłącznie prawomocne orzeczenie sądu lub ostateczna decyzja administracyjna, których niezgodność z prawem została stwierdzona we właściwym postępowaniu. Czyli to poszkodowany ma udowodnić dokumentem bezprawność orzeczenia lub decyzji wywołujących szkodę przed rozpoczęciem sprawy w sądzie. Brak odpowiedniego prejudykatu w postaci stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej lub stwierdzenia wydania jej z naruszeniem prawa w praktyce wyklucza uzyskanie odszkodowania. Kontrowersyjne jest to, że choć zatem nowelizacja wprost nie pozbawia możliwości składania pozwów cywilnych o odszkodowanie w tego rodzaju sprawach, to czyni tego rodzaju pozwy zupełnie bezskutecznymi, co jest oczywiście sprzeczne z art. 77 Konstytucji, który wprost zapewnia każdemu prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej, oraz wprowadzającym zakaz ustawowego zamykania drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub prawa. Nowelizacja k.p.a. zatem wbrew deklaracjom ustawodawcy pozbawia osoby uprawnione możliwości dochodzenia zwrotu lub odszkodowania za bezprawnie przejęte mienie w okresie PRL-u. Wprowadzone zmiany eliminują dotychczas funkcjonujący mechanizm dochodzenia roszczeń reprywatyzacyjnych w Polsce za mienie przejęte po wojnie na podstawie decyzji administracyjnych, który był jedyną dostępną i realną ścieżką prawną dla poszkodowanych. Rzecznik Praw Obywatelskich zapowiedział kontrolę przyjętych nowelizacji. Ponadto tak drastyczne zamknięcie drogi osobom poszkodowanym w dochodzeniu ich praw zapewne spowoduje liczne skargi do Europejskiego Trybunału praw Człowieka w Strasburgu.

1 lipca 2021 roku weszła w życie długo zapowiadana, ogromna zmiana w postępowaniu rejestrowym, dzięki której przedsiębiorcy mogą składać wnioski do KRS wyłącznie elektronicznie. Odtąd wnioski dotyczące podmiotu podlegającego wpisowi do rejestru przedsiębiorców (np. spółki z o. o.) można składać wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego zgodnie z art. 19 ust. 2 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Kategoryczne brzmienie przepisu nie pozostawia wątpliwości – przedsiębiorcom nie przysługuje już prawo wyboru pomiędzy formą papierową a elektroniczną składanego wniosku. Co istotne, wniosek złożony w formie papierowej i nieopłacony podlega zwróceniu bez wzywania do uzupełnienia braków. Aby złożyć elektroniczny wniosek do KRS wystarczy skierować się na stronę Portalu Rejestrów Sądowego i przejść do rubryki e-formularzy. Następnie konieczna jest rejestracja użytkownika przy użyciu kwalifikowanego podpisu elektronicznego albo poprzez profil ePUAP. Dalej przy rejestracji wystarczy wybrać w zakładce, jaki wniosek ma zostać złożony i odpowiednio wypełnić pola aktywnego formularza. Co ciekawe, system elektroniczny automatyczne wypełnia podstawowych informacji o podmiocie. Jeśli składamy wniosek o zmianę danych, wystarczy podać numer KRS, a formularz zostanie samoistnie uzupełniony o firmę, NIP, REGON oraz siedzibę podmiotu. Dodatkowo w każdej chwili można sprawdzić, czy przygotowywany przez nas formularz jest wypełniony poprawnie – opcja „Sprawdź poprawność”.Następnie z oczywistych względów wniosek powinien zostać opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym, zaufanym lub osobistym. Jeśli dokumenty stanowiące podstawę wpisu są sporządzone w postaci papierowej, do wniosku trzeba dołączyć odpisy elektronicznie poświadczone przez notariusza albo występującego w sprawie pełnomocnika, będącego adwokatem lub radcą prawnym lub elektroniczne kopie dokumentów. W takim przypadku oryginał dokumentu albo jego odpis lub wyciąg poświadczony urzędowo będzie trzeba przesłać do sądu rejestrowego w terminie trzech dni od daty złożenia pisma. Ponadto dla podmiotów wpisanych do rejestru przedsiębiorców akta rejestrowe będą prowadzone wyłącznie elektronicznie i nie będą podlegać przetworzeniu na postać papierową. Istotne jest to, że akta rejestrowe prowadzone w systemie teleinformatycznym będą dostępne dla każdego za pośrednictwem ogólnodostępnych sieci teleinformatycznych oraz w siedzibie sądu rejestrowego, z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska opublikowało projekt ustawy wdrażającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z 5 czerwca 2019 roku w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Nowelizacja ta wprowadza wiele zmian w obowiązkach licznych przedsiębiorców, w szczególności określono listę produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego, które będą objęte zakazem wprowadzania do obrotu. Lista  obejmuje między innymi: artykuły higieniczne, sztućce (widelce, noże, łyżki, pałeczki), talerze, słomki, mieszadełka do napojów, czy pojemniki na żywność wykonane z polistyrenu ekspandowanego (tzw. styropianowe). Warto zauważyć, że zakaz dotyczy wprowadzania tych produktów do obrotu, nie zaś ich każdorazowej sprzedaży. W rezultacie produkty po raz pierwszy udostępnione na polskim rynku przed wejściem w życie ustawy wdrażającej będą mogły być sprzedawane na całym terytorium Rzeczpospolitej Polskiej do wyczerpania zgromadzonych zapasów – i to nawet kilkukrotnie. Nie wszystkie produkty jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego będą objęte zakazem wprowadzania do obrotu, choć część z nich będzie podlegać nowym obowiązkom. Dyrektywa przewiduje wprowadzenie mechanizmów, które mają doprowadzić do trwałego zmniejszenia stosowania takich produktów jak pakowania z tworzyw sztucznych jednorazowego użytku. W tym celu przedsiębiorcy prowadzący jednostki handlu detalicznego lub hurtowego oraz prowadzący jednostki gastronomiczne będą pobierali od nabywcy opłatę, która wyniesie maksymalnie 1 zł za sztukę opakowania wymienionego powyżej. Wysokość takiej opłaty zostanie doprecyzowana w rozporządzeniu. Ponadto wspomniani przedsiębiorcy będą obowiązani zapewnić nabywcom dostępność w sprzedaży alternatywnych produktów, które nie będą wykonane z tworzyw sztucznych lub będą produktami wielokrotnego użytku. Projekt przewiduje też dalsze opłaty. Kolejna obciąży przedsiębiorców wprowadzających do obrotu opakowania jednorazowe. Taka opłata będzie przeznaczona na gospodarowanie odpadami powstałymi z produktów tego samego rodzaju. Dodatkowo w ramach rozszerzonej odpowiedzialności producenta zaprojektowano opłatę, która będzie przeznaczana na publiczne kampanie edukacyjne. Część produktów wymagających ponoszenia opłat będzie dodatkowo opatrzona widocznym, czytelnym i nieusuwalnym oznakowaniem. Taki znak został zaprojektowany i uszczegółowiony w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2020/21512 i pojawi się nie tylko na opakowaniach do żywności, ale też na produktach higienicznych. Proponowane regulacje już na etapie projektu budzą wiele wątpliwości u przedsiębiorców. Duża część z tych wątpliwości dotyczy przepisów przejściowych, które regulują wspomnianą kwestię dalszej odsprzedaży produktów objętych zakazem, a wprowadzonych do obrotu przed wejściem w życie ustawy. Dystrybutorzy i potencjalni nabywcy obawiają się o to, czy gromadzone obecnie produkty objęte zakazem będą mogły być sprzedawane, a w konsekwencji – czy ta niepewność nie zmniejszy zainteresowania tego typu produktami. Podobna sytuacja dotyczy obowiązku znakowania. Czy objęte tym obowiązkiem produkty zgromadzone przed wejściem w życie nowych przepisów (już wprowadzone do obrotu) będą wymagały opatrzenia odpowiednią naklejką, czy jednak będzie można je sprzedawać na dotychczasowych zasadach do wyczerpania zapasów. Ostatnia, chyba najważniejsza, obawa dotyczy ryzyka wzrostu kosztów detalicznych, bowiem producenci i sprzedawcy z pewnością będą chcieli przerzucić powstałe koszty na konsumentów.

Już wkrótce wejdzie w życie nowelizacja prawa spadkowego, obejmująca kilka interesujących zmian, np. w zakresie dziedziczenia przez dziadków. Zmiany dotyczą m.in. zmiany zasad dziedziczenia w sytuacji, gdy jeden z dziadków spadkodawcy nie dożył otwarcia spadku. Po nowelizacji udział spadkowy, który by mu przypadał, przypadnie jego dzieciom w częściach równych. Jeżeli zaś któreś z dzieci dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, będzie przypadał w częściach równych ich dzieciom. W braku dzieci tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku i ich dzieci, udział przypadnie pozostałym dziadkom w częściach równych. Zmniejszy się ilość spraw o uchylenie się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku, spraw o złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku, protokołów o odebraniu takiego oświadczenia przez inne sądy, notariuszy i inne uprawnione osoby.  Z kolei w sytuacji, gdy złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego dziecka będzie wymagało zezwolenia sądu, termin na złożenie oświadczenia ulegnie zawieszeniu na czas trwania postępowania w tym przedmiocie. Zezwolenie na przyjęcie lub odrzucenie spadku będzie wydawał sąd spadku. W praktyce zatem termin określony w art. 1015 § 1 k.c. zostanie wydłużony o czas trwania uzyskania zgody sądu na przyjęcie lub odrzucenie spadku w imieniu małoletniego lub osoby pozostającej pod opieką. Natomiast Skarb Państwa lub gmina, którym przypada spadek z mocy ustawy, będą odpowiadać za długi spadkowe wyłącznie ze spadku.  Nowym obowiązkiem ma być zawarcie w sentencji postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku określenia w jaki sposób spadek został przyjęty przez spadkobierców. Ponadto obowiązkiem sądu spadku będzie sprawdzenie w Centralnej Informacji Ksiąg Wieczystych, czy spadkodawca był właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości, czy przysługiwało mu spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu albo roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości lub użytkowania wieczystego. Pojawia się też nowa przesłanka niegodności dziedziczenia, którą ma być uporczywe niewykonywanie obowiązku alimentacyjnego wobec spadkodawcy. Ma to na celu wyeliminowanie sytuacji, w których korzyści ze spadku odnoszą osoby uporczywie uchylające się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego w stosunku do spadkodawcy, pomimo realnej możliwości jego spełnienia.

Prezydent popisał ustawę mającą na celu zmiany w kodeksie postępowania cywilnego, które dotyczą m. in. sprzedaży nieruchomości w drodze licytacji elektronicznej oraz przetwarzania dokumentacji przez komorników sądowych w systemie teleinformatycznym. Ponadto ustawa wprowadza szczególne regulacje dotyczące rozpatrywania spraw cywilnych przez sądy powszechne i Sąd Najwyższy oraz rozpatrywania spraw sądowoadministracyjnych w związku ze stanem epidemii. Zmiany przewidują, że sprzedaż nieruchomości w drodze licytacji elektronicznej odbywałaby się na wniosek wierzyciela i byłaby przeprowadzana za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Obwieszczenie o sprzedaży nieruchomości w drodze licytacji elektronicznej ma być zamieszczane na stronie internetowej Krajowej Rady Komorniczej co najmniej dwa tygodnie przed terminem licytacji. Wraz z obwieszczeniem zamieszcza się protokół opisu i oszacowania nieruchomości. Czas trwania przetargu wynosi 7 dni, a przetarg wygrywa licytant, którego oferta była w chwili zakończenia przetargu najwyższa. Postanowienie co do przybicia jest wydawane przez sąd w terminie tygodnia od otrzymania od komornika sądowego protokołu z przebiegu przetargu oraz dokumentów niezbędnych do udzielenia przybicia. Kontrowersje natomiast budzi przyjęcie jako zasady prowadzenia rozpraw za pośrednictwem środków komunikowania się na odległość. Strony postępowania, a także świadkowie i biegli, nie będą musieli osobiście stawiać się w sądzie. Co prawda, zmniejszy się przez to ryzyko epidemiczne, jednak takie rozwiązanie budzi poważne obawy co do możliwości utrzymania zasady jawności postępowań, ale także co do ogólnej sprawiedliwości rozstrzygnięć. Nowa ustawa przewiduje, że osobom nieposiadającym odpowiednich urządzeń technicznych zostanie zagwarantowany dostęp do nich w sądzie. Tradycyjna rozprawa będzie mogła odbyć się za zgodą prezesa sądu w przypadku braku możliwości technicznych przeprowadzenia rozprawy zdalnej, o ile nie spowoduje to zagrożenia epidemicznego. Wyjątkowo, gdy rodzaj sprawy na to pozwoli, sąd będzie mógł rozstrzygać sprawy na posiedzeniach niejawnych. Ustawa zakłada także przyjęcie jako zasady rozpoznawania spraw przez jednego sędziego, również w drugiej instancji. W ustawie istnieją również krytykowane w środowiskach prawniczych rozwiązania, pozwalające na doręczenie profesjonalnym pełnomocnikom pism sądowych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego (portalu sądowego), co w praktyce może okazać się co najmniej kłopotliwe.

24 marca br. weszła w życie nowelizacja ustawy prawo upadłościowe. Jej skutkiem mają być prostsze postępowania o upadłość konsumencką, co ma pozwolić osobom fizycznym jako dłużnikom sprawniej wyjść z zadłużenia i odbudować funkcjonowanie w sferze finansów. Do tej pory sądy oddalały ponad połowę wniosków o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, a nowe rozwiązania mają radykalnie zmienić taki stan rzeczy, z korzyścią dla zadłużonych. Według nowych przepisów do ogłoszenia upadłości wystarczy sama deklaracja, że dłużnik jest niewypłacalny. Dotąd główną przyczyną oddalania wniosków było stwierdzenie, że wnioskodawca zadłużył się umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Nie było przy tym jednolitego w całym kraju orzecznictwa, ocena odbywała się bez udziału wierzycieli, a od postanowienia sądu nie można było finalnie wnieść skargi kasacyjnej. W nowym systemie wprowadzono natomiast rozwiązanie zbliżone do funkcjonującego w innych krajach, gdzie w ramach upadłości konsumenckiej nie bada się przyczyn niewypłacalności na etapie otwarcia postępowania. Teraz również w Polsce sąd nie będzie już na wstępie badał przyczyn niewypłacalności. Inną istotną zmianą jest to, że porozumienie z wierzycielem nie będzie musiało być uzależnione od oficjalnego złożenia wniosku o upadłość. Jednocześnie przyczyna niewypłacalności zostanie zbadana dopiero po ogłoszeniu upadłości. Wówczas podejmowana będzie decyzja, czy możliwa jest odmowa oddłużenia, przy czym możliwość tę ograniczono do sytuacji celowego działania nakierowanego na trwonienie majątku, a więc zachowania wynikającego ze złej woli dłużnika i prowadzącego do oczywistego pokrzywdzenia wierzycieli (np. zaciągnięcie kredytu ze świadomością braku możliwości jego spłaty i jednocześnie następne wydatkowanie na oczywiste zbytki). Ustalenie innych błędów w zachowaniu dłużnika nie będzie wyłączało oddłużenia, ale będzie skutkować wydłużeniem planu spłaty wierzycieli do 7 lat, w miejsce maksymalnie 3 lat spłaty dla rzetelnego dłużnika. Nie ulegnie zmianie obowiązująca i dzisiaj zasada, że pewne zobowiązania nie będą mogły być umorzone w ogóle, na przykład alimenty czy obowiązek naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia.

Jak dotąd sposób korzystania z hulajnóg elektrycznych budził duże wątpliwości prawne. Ostatnią nowelizacją ustawy prawo o ruchu drogowym wprowadzono wreszcie definicję hulajnogi elektrycznej, urządzenia transportu osobistego oraz urządzenia wspomagającego ruch, a także określono warunki poruszania się takimi urządzeniami. Naruszenie nowych przepisów skutkować będzie także odpowiedzialnością za wykroczenie, stąd warto znać najważniejsze zmiany, które zaczną obowiązywać już 20 maja 2021 roku. Zgodnie z definicją ustawową hulajnoga elektryczna to „pojazd napędzany elektrycznie, dwuosiowy, z kierownicą, bez siedzenia i pedałów, konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe”. W nowych przepisach określono też, gdzie można poruszać się hulajnogą elektryczną. Kierujący hulajnogą elektryczną jest obowiązany korzystać z drogi dla rowerów lub pasa ruchu dla rowerów, jeżeli są one wyznaczone dla kierunku, w którym się porusza lub zamierza skręcić. Gdy brakuje drogi rowerowej lub pasa ruchu dla rowerów, kierujący taką hulajnogą zobowiązany jest korzystać z jezdni, po której ruch pojazdów jest dozwolony z prędkością nie większą niż 30 km/h. Korzystanie z chodnika lub drogi dla pieszych przez kierującego hulajnogą elektryczną jest dozwolone wyjątkowo, gdy chodnik jest usytuowany wzdłuż jezdni, po której ruch pojazdów jest dozwolony z prędkością większą niż 30 km/h, i brakuje wydzielonej drogi dla rowerów oraz pasa ruchu dla rowerów. Co istotne wobec panującej praktyki, kierujący hulajnogą elektryczną nie może przewozić innej osoby, zwierzęcia lub ładunku, a także ciągnąć lub holować innego pojazdu.  Od 20 maja 2021 roku zacznie obowiązywać także nowy przepis ustawy prawo o ruchu drogowym – art. 20 ust. 6 pkt 4, który stanowi, że dopuszczalna prędkość hulajnogi elektrycznej i urządzenia transportu osobistego to 20 km/h. Zarazem w znowelizowanej ustawie wskazano, że kierujący hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego, korzystając z chodnika albo drogi dla pieszych, jest obowiązany jechać z prędkością zbliżoną do prędkości pieszego, zachować szczególną ostrożność, ustępować pierwszeństwa pieszemu oraz nie utrudniać jego ruchu. Kierowca, który nie porusza się z prędkością zbliżoną do prędkości pieszego lub nie ustępuje pierwszeństwa pieszemu, naraża się na karę grzywny (do 5.000 zł) lub nagany, o czym stanowi nowy art. 86a Kodeksu wykroczeń. Pamiętać należy też o obowiązujących wykroczeniach popełnianych przez kierujących pojazdami (albowiem hulajnoga elektryczna i urządzenie transportu osobistego będą nimi z definicji), w szczególności o karze za prowadzenie pojazdu w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, korzystanie z telefonu podczas jazdy czy nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu. Należy też wspomnieć, że w znowelizowanej ustawie o kierujących pojazdami określono, że minimalny wiek do kierowania hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego to 10 lat. W Ustawie prawo o ruchu drogowym wskazano, że zabrania się dopuszczania młodszych dzieci do kierowania takimi urządzeniami na drodze, a w strefie zamieszkania dopuszcza się to wyłącznie pod opieką osoby dorosłej. Ustawą nowelizującą dodano także nową kategorię – urządzenie transportu osobistego. Zgodnie z definicją to pojazd napędzany elektrycznie, z wyłączeniem hulajnogi elektrycznej, bez siedzenia i pedałów, konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe. Kierujący urządzeniem transportu osobistego jest obowiązany korzystać z drogi dla rowerów, jeżeli jest ona wyznaczona dla kierunku, w którym się porusza lub zamierza skręcić. Korzystanie z chodnika lub drogi dla pieszych przez kierującego urządzeniem transportu osobistego jest dozwolone wyjątkowo, gdy brakuje wydzielonej drogi dla rowerów. Kierujący obowiązany jest ponadto ustępować pierwszeństwa pieszemu na drodze dla rowerów i pieszych. Wyróżniono jeszcze jedną kategorię urządzeń, którymi mogą poruszać się uczestnicy ruchu – urządzenia wspomagającego ruch. Zgodnie z definicją jest to urządzenie lub sprzęt sportowo-rekreacyjny, przeznaczone do poruszania się osoby w pozycji stojącej, napędzane siłą mięśni. Tu ustawodawca ustalił, że osoba poruszająca się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch jest obowiązana korzystać z chodnika, drogi dla pieszych lub drogi dla rowerów, jednak może korzystać z całej szerokości drogi w strefie zamieszkania, mając pierwszeństwo przed pojazdem. W odniesieniu do wszystkich nowych kategorii pojazdów, należy wspomnieć, że kierujący są obowiązani wyraźnie sygnalizować zamiar zmiany kierunku jazdy lub pasa ruchu, co odbywa się przez wyciągnięcie ręki w stronę zamierzonej zmiany, gdy pojazd nie jest wyposażony w kierunkowskaz. Na marginesie należy zaznaczyć, że konsekwencją traktowania hulajnóg elektrycznych jako pojazdów będzie możliwość ich usunięcia z drogi na koszt właściciela w przypadku pozostawienia ich w miejscu, gdzie jest to zabronione i utrudnia ruch lub w inny sposób zagraża bezpieczeństwu. Oceniając nowe przepisy za pozytywną zmianę należy uznać wprowadzenie zasad poruszania się nowych urządzeń. Nie sposób jednak pominąć, że problematyczny w praktyce może okazać się jedyny nowy przepis wykroczeniowy, który stanowi o prędkości zbliżonej do prędkości pieszego, bowiem jest to kryterium nieostre i ocenne.

Od 1 maja b.r. na podstawie nowelizacji ustawy o podatku akcyzowym (która wiąże się z jednoczesną modyfikacją regulacji kodeksu karnego skarbowego) wzrosną grzywny za drobne niektóre skarbowe, np. złożenie deklaracji po terminie. Wejdą w życie przepisy, które pozwolą Urzędowi Skarbowemu nakładać wyższe kary zgodnie ze zmienionym art. 48 § 2 k.k.s., który przewiduje podwyższenie górnej granicy kary grzywny za wykroczenie skarbowe nałożonej w drodze mandatu karnego – do pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. To oznacza wzrost maksymalnych możliwych kar do 14 tys. zł. Obecnie mandatem karnym można nałożyć karę grzywny w maksymalnej wysokości 5,6 tys. złotych. W ten sposób Urząd Skarbowy może ukarać np. za niezłożenie w terminie deklaracji podatkowych, w tym „zerowej” VAT. Może również ukarać za niewypełnienie obowiązku raportowania schematów podatkowych. Sprawy będą załatwiane w trybie postępowania mandatowego, bez kierowania ich do sądu karnego. Zdaniem Ministra Finansów ma to być również pewna forma uproszczenia dla sprawców wykroczeń skarbowych, którzy zgodzą się na przyjęcie mandatu i przez to szybciej załatwią sprawę bez konieczności kierowania jej na drogę postępowania sądowego. Zdaniem Ministra ograniczy to kontakty sprawcy wykroczenia z organami państwa i pozwoli zaoszczędzić czas, gdyż załatwienie sprawy w postępowaniu mandatowym oznacza jednorazowy kontakt z organami państwa. Niestety, wymaga szczególnego podkreślenia, że powyższe rozwiązanie służy jedynie tym sprawcom, którym zależy na doprowadzeniu do szybkiego zakończenia postępowania w zamian za wyższy wymiar kary. Dla pozostałych nowelizacja może oznaczać mało atrakcyjną alternatywę: brak przyjęcia (jednoznacznie wyższego niż dotychczas) mandatu będzie oznaczał dalsze prowadzenie sprawy na zasadach ogólnych, tj. długotrwały spór z niewiadomym rezultatem i ryzykiem jeszcze bardziej dotkliwych kar czy środków karnych. Równocześnie zachodzą wątpliwości co do szczegółów1) stosowania w praktyce owej nowelizacji, m. in. w świetle istniejących istotnych niedopowiedzeń w zasadach dokonywania oceny czy doszło do naruszenia prawa (np. w przypadku raportowania schematów podatkowych czy składania oświadczeń TP). Istnieje także obawa, że nowelizacja uderzy w małych przedsiębiorców, co akcentował rzecznik małych i średnich przedsiębiorstw, apelując o uchylenie omawianej nowelizacji. Wymaga przypomnienia, że zgodnie z kodeksem karny skarbowym, karę grzywny w drodze mandatu karnego można nałożyć jedynie, gdy osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości i nie zachodzi potrzeba wymierzenia kary surowszej.